İşleme yoluyla, kullanılmış yem maddelerinin fiziksel, kimyasal ve yenilebilir özelliklerini değiştirerek onları hayvanlar için kullanılabilir hale getiriyoruz. Doğru işleme sayesinde yem malzemelerinin sindirilebilirliğini %20’ye kadar artırarak yem kaynaklarının daha etkili ve dolayısıyla daha sürdürülebilir bir şekilde kullanılmasını sağlıyoruz.
Avrupa Bölge Teknik Müdürü
EW Nutrition
Yem üretimine adanmış bir bilgi yarışmasında olduğunuzu ve şu sorunun karşınıza çıktığını düşünün: kendisine yapılan yatırımın 25 katına kadar geri dönüş sağlayan bir sürecin adını söyleyin. Cevabı biliyor musunuz? Muhtemelen her gün kullandığınızdan eminim: peletleme. Kullanılan her birim enerji için peletleme, hayvanlar için besin değeri (çoğunlukla metabolize edilebilir enerji) açısından 25 kata kadar daha fazla üretir.
Hesap basit: etlik piliç püre yemini peletleyerek 200 kcal/kg kazanırken, bir ton etlik piliç yemi üretmek için sadece 10 kilowatt kullanılır. Bu, sürdürülebilirliğin yem üretiminin merkezinde nasıl yer aldığının sadece bir örneğidir. Ve moda bir kelime haline gelmeden çok önce de hep böyle olmuştur. Yem fabrikalarını işleten, tedarik ve kaliteyle ilgilenen ve besin değerlerini temsil eden rakamların arkasındaki herkese sesleniyoruz: Sizler sürdürülebilirliğin öncülerisiniz ve bununla gurur duymalısınız.
YEM İŞLEME SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ÇABALARINI NASIL DESTEKLEYEBİLİR?
Gururlu olmanın yanı sıra çok da sorumlu olmalıyız. Her besleme uzmanı,
a) yem maddelerinin ve yemin işlenmesinin besin maddelerinin salınımını, besin yoğunluğunu ve antinutrientlerin dışlanmasını nasıl etkilediğine ve
b) yem işlemenin bu boyutları nasıl geliştirebileceğine ve yemi nasıl daha sürdürülebilir hale getirebileceğine odaklanmalıdır.
Yem işlemeyi yeterince dikkate alıyor muyuz? Formülasyonları dinamik mi yoksa daha statik bir şekilde mi oluşturuyoruz? En azından hassas yemleme çağında, statikten dinamiğe geçiş kaçınılmazdır.
Bu durum, yem işlemenin sindirimi, emilimi ve hayvanların performansını nasıl etkileyebileceğini düşündüğümüzde daha da netleşiyor. Nasıl yani? Yem işleme, daha önce kullanılamayan malzemeleri besleme için uygun hale getirir veya zaten kullanılabilir malzemeleri iyileştirir. Dolayısıyla, yem işlemenin kendisi sürdürülebilirliğin anahtarıdır.
YEM İŞLEME ENERJİYİ DAHA FAZLA ENERJİYE DÖNÜŞTÜRÜYOR (?!)
Yem işleme, basit bir ifadeyle, enerjiyi daha fazla enerjiye dönüştürmek anlamına gelir. Termodinamik yasası göz önüne alındığında bunun işe yaramaması gerekir, ancak yarıyor. Karma yem, çeşitli yem maddeleri ve katkı maddeleri içerir. Tahıllar ve protein kaynakları (çoğu zaman yanlışlıkla yan ürün olarak beyan edilir), lifli kaba yemler ve diğer birçok farklı bileşen bir arada bulunmamalıdır. İşleme sayesinde, tüm besin maddeleri, yemin amaçlandığı tür, kategori veya hayvansal üretim sistemi için kullanılabilir yem haline gelirler.
Kullanılmış yem malzemelerinin fiziksel, kimyasal ve yenilebilir özelliklerini işleyerek hayvanlar için kullanılabilir hale getiriyoruz. Doğru işleme sayesinde yem malzemelerinin sindirilebilirliğini %20’ye kadar artırarak yem kaynaklarının daha etkili ve dolayısıyla daha sürdürülebilir bir şekilde kullanılmasını sağlıyoruz. Pratikte, yem işlemeyi daha da fazla sürdürülebilirlik şampiyonu haline getirmek için iyileştirmeler yapılması gerekiyor.
NEM OPTİMİZASYONU ENERJİ VERİMLİ PELETLEMENİN ANAHTARIDIR
Yem işlemede en fazla enerjiyi gerektirdiği için peletlemeye daha yakından bakalım. Ne kadar enerji kullanılır? Bu birçok faktöre bağlıdır ve 5 ile 25 kw/saat arasında değişebilir. Peletleme, çoğunlukla etlik piliç diyetlerinde besin ayrışmasını ve yem ayıklamayı ve buna bağlı olarak yem israfını azaltmak için kullanılır. Peletlemenin ayrıca bireysel kanatlıların ağırlık artışını ve sürü bütünlüğünü artırdığı ve genel yem verimliliğinin daha yüksek olduğu bulunmuştur.
Peletleme, karışık yemin ısı, nem ve basınç kullanılarak mekanik bir işlemle bütün peletler halinde topaklaştırılmasını içerir (Falk, 1985). Isı (buhar yoluyla taşınan enerji) peletleme etkinliği üzerinde en büyük etkiye sahiptir. Şartlandırma sırasında enjekte edilen buhar yemin nemini ve sıcaklığını artırır, yem partiküllerini yumuşatır, doğal bağlayıcıları çıkarır ve sürtünmeyi azaltarak daha yüksek üretim oranları ve pelet kalitesi sağlar (Skoch ve ark., 1981).
Verimli bir peletleme prosesinin anahtarı, parametreleri buhardan yem partiküllerine uygun enerji transferini sağlayacak seviyelerde ayarlamaktır. Verimli enerji transferi için buhar kalitesinin yanı sıra beslemenin nemi de kritik bir faktördür. Genel olarak, en çok kullanılan yem malzemelerinin termal iletkenliği artan nem ile artar. Verimli enerji transferi için şartlandırıcıda %17’lik bir nem seviyesine ihtiyaç vardır. 17’nin altında, aynı sonucu elde etmek için daha fazla buhara (daha fazla enerji) veya daha fazla zamana (daha fazla kapasite) ihtiyacımız vardır. Bu nedenle buhar yoluyla aktarılan enerjiyi en verimli şekilde kullanmak için uygun nem optimizasyonuna ihtiyaç vardır.
FİREYİ AZALTIN, SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ İYİLEŞTİRİN
Peki ya fire? Fire sadece bir maliyet faktörü değil, aynı zamanda bir sürdürülebilirlik meselesidir. Kıt ve değerli materyalleri ve besin maddelerini kaybetmemeliyiz. Genelde fire %1 civarında olma eğilimindedir. Bir bütün olarak küresel yem üretimi için yıllık %1’lik fire, Hırvatistan’ın 15 yıllık karma yem üretimine eşdeğerdir!
Sektörümüzün enerji tasarrufu ve firenin azaltılması açısından sürdürülebilirlik çabalarını sürdürmesine SurfAce‘i sunarak yardımcı oluyoruz. SurfAce, müşteriye birçok ekonomik ve çevresel fayda sağlayan sıvı bir koruyucu ön karışımdır. Pelet çıktısını artırmaya yardımcı olur, şartlandırmayı iyileştirir, peletlenmiş yemin dayanıklılığını artırır, ince tanelerin oluşumunu azaltır ve nihai yem ürününün genel kalitesini iyileştirir. Ancak en önemlisi, enerji tasarrufu ve azalan işgücü girdisi yoluyla yem üretim maliyetlerini optimize ederken aynı zamanda yemin mikrobiyolojik kalitesini de destekler.
Gıda sektöründe, son on yıl içinde termal olmayan gıda işlemede büyük gelişmeler gördük. Örnekler arasında ultrasonikasyon, soğuk plazma teknolojisi, süperkritik teknoloji, ışınlama, darbeli elektrik alanı, yüksek hidrostatik basınç, darbeli ultraviyole teknolojisi ve ozon işlemi yer almaktadır. Bu teknolojilerden bazılarının bir gün yem işlemeye uygulanacağından eminim. O zamana kadar, yüksek sürdürülebilirlik standartlarımızı korumalı ve bu standartları yem işleme alet kutumuzdaki mevcut tüm araçları uygulayarak daha verimli hale getirmeliyiz.
Referanslar
1. Falk, D. “Pelleting Cost Center.” Essay. In Feed Manufacturing Technology III, edited by Robert R. McEllhiney, 167–90. Arlington, VA: American Feed Industry Association, 1981.
2. Skoch, E.R., K.C. Behnke, C.W. Deyoe, and S.F. Binder. “The Effect of Steam-Conditioning Rate on the Pelleting Process.” Animal Feed Science and Technology 6, no. 1 (1981): 83–90. https://doi.org/10.1016/0377-8401(81)90033-x.
Predrag Persak Hakkında
Predrag Persak, karma yem endüstrisinde hayvan besleme uzmanı olarak 20 yılı aşkın deneyime sahip bir veteriner hekimdir. 2016-2020 yılları arasında FEFAC’ta (Avrupa Karma Yem Üreticileri Birliği) Hayvan Besleme Komitesi Başkanı olarak görev yapmıştır. Yem formülasyonu, yem bileşenleri ve yem işleme arasındaki etkileşimlere ve bunların hayvan performansı üzerindeki etkilerine odaklanmaktadır. Halen EW Nutrition’ın Kuzey Avrupa Bölge Teknik Müdürü olarak görev yapmakta ve müşterilerin daha yüksek besin değeri sağlayan yem işleme yöntemlerinin yanı sıra işlenmiş yem malzemeleri aracılığıyla hayvanların bağırsak sağlığını koruyan sürdürülebilir beslenme modellerini uygulamalarına yardımcı olmaktadır.
