Şenol Gıda Sanayi A.Ş. (Morova) ve Aydın Adnan Menderes Üniversitesi (ADU) Ziraat Fakültesi iş birliğiyle gerçekleştirilen yeni bir araştırma, zeytin yan ürünlerinin organik ve sürdürülebilir hayvancılık için iyi bir alternatif yem ham maddesi olduğunu ortaya koydu.
Türkiye’nin önemli tarımsal zenginliklerinden birisi olan zeytin ve zeytinyağı, Aydın’ın en önemli geçim kaynağı ve gıda maddelerindendir. Türkiye’de 2014 yılı itibariyle 606 bin 32 hektarlık alanda 168 milyon 997 bin adet dikili zeytin ağacı bulunmakta ve bunun yüzde 83’ü meyve vermektedir. TÜİK 2013-2014 yılı verileri incelendiğinde 2 yıllık dönemde üretilen 1 milyon 722 bin ton zeytinin 414 bin tonu sofralık, kalan 1 milyon 308 bin tonu ise yağlık olarak değerlendirilmiştir. Zeytinyağı üretimi sırasında ortaya çıkan zeytin posası, değişik işlemlerden geçirilerek, silaja veya kurutularak zeytin küspesine dönüştürülmekte ve hayvan beslenmesinde kullanılabilmektedir.
Zeytin yan ürünlerinden Morova markası altında alternatif yem bileşenleri üreten Aydın merkezli Şenol Gıda Sanayi A.Ş., Aydın Adnan Menderes Üniversitesi (ADU) Ziraat Fakültesi’yle iş birliğiyle zeytin yan ürünlerinin hayvan yeminde kullanımını araştırdı. Elde edilen sonuçlar, bazı faktörlerden etkilenmekle birlikte ham zeytin posasının, ruminantların yaşama payı için gerekli besin maddesi ihtiyaçlarını karşılayabilecek içeriğe sahip olduğunu ortaya koyuyor. Ancak zeytin posasının muhafazası için yapılacak maliyetler (kurutma, silolama, nakliye) göz önünde bulundurulduğunda, posanın çekirdekleri elendikten sonra kullanımının hayvan besleme açısından daha uygun olacağı değerlendiriliyor. Dolayısıyla zeytin posasının silolama ya da kurutma öncesinde çekirdeklerinden elenmesi gerekiyor.
BESİ KUZULARINDA UYGUN
Besi kuzuları üzerinde yapılan çalışmalar, yüzde 12.5 ve yüzde 25 düzeyinde Morova zeytin küspesi içeren karma yemlerle yapılan beslemenin, canlı ağırlık, yem tüketimi (kuru madde olarak) ve yemden yararlanma oranı üzerinde herhangi bir olumsuz etkiye sahip olmadığını ortaya koymuştur. Kan değerlerinde ALP dışındaki diğer özelliklerin etkilenmediği görülmüştür. Morova zeytin küspesi düzeyinin artışı, serum ALP düzeylerinde artışına neden olmuştur. Morova zeytin küspesi içerikli yemlerin karkas pH’ını, ağırlığını ve randımanını etkilemediği tespit edilirken, su tutma kapasitesi dışında diğer et rengi, pişirme kaybı, yumuşaklık ve etteki yağ düzeyini etkilemediği görülmüştür. Ette yağ asidi analizi sonuçlarında ise, C8:0, C14:1 ve C17:1 yağ asitlerinin Morova zeytin küspesi tüketimiyle değiştiği ortaya konmuştur. Morova zeytin küspesi, organik hayvancılık, sürdürülebilir hayvancılık işletmeleri için değerli bir yem kaynağı olacağı düşünülmektedir. Ayrıca Morova zeytin küspesi, yem tüketimi artışını teşvik etmektedir. Yem tüketimi artışına rağmen kuzularda yağlanma ya da aşırı kilo artışı yaratmadığı için damızlık işletmelerinde yağlanma problemi ya da karaciğer yağlanması olduğu düşünülen hayvanlarda kullanımı tavsiye edilebilir kanaati oluşmuştur. Kuzularla yapılan çalışmalar, Morova zeytin küspesinin yüzde 12.5 düzeyinde karma yemlerde kullanımının uygun olduğu kanaati oluşmuştur.
SÜT SIĞIRLARINDA, SORUN YOK
Benzer bir çalışma süt sığırları kullanılarak yapılmıştır. Araştırmada çok yüksek verimli süt inekleri, günde doğal halde 4.3 kilogram Morova zeytin küspesi ile beslenmelerine rağmen deneme süresince herhangi bir olumsuz etki belirlenmemiştir. Bu nedenle çekirdeklerinden elenmiş Morova zeytin küspesinin, besin maddelerince dengelenmiş süt sığırı rasyonlarına karma yem yerine yüzde 15’e kadar ilave edilebileceği değerlendirilmiştir.
SÜT KEÇİLERİNDE YÜZDE 20’LİK SÜT YAĞI ARTIŞI
Süt keçileri ile yapılan çalışmada, rasyona yüzde 10 zeytin posası ilavesi ile yem tüketimi kontrol gurubuna kıyasla yüzde 7 daha düşük belirlenmiştir. Buna karşın rasyona zeytin posası ilavesi, süt verimini etkilemiştir. Yüzde 20 zeytin posası ilavesi ile sütte kül miktarı yüzde 7.5 düşerken, süt yağı miktarı yüzde 20 gibi çok yüksek bir oranda artmıştır.
MOROVA ZEYTİN KÜSPESİ BESLENMEDE BAŞARIYI ARTIRIR
Firmaya göre, bütün bu araştırmaların sonuçları, Morova zeytin küspesi ve zeytin posası silajının, koyun, keçi ve süt sığırlarının beslenmesinde kullanılabileceğini göstermektedir. Bu ürünlerin, doğal ve sağlıklı yem niteliklerine sahip olması nedeniyle, bu ürünü tüketen hayvanlardan elde edilen hayvansal ürünlerin de daha sağlıklı ve kaliteli olacağına işaret eden Şenol Gıda yetkilileri, zeytin yan ürünlerinin organik ve sürdürülebilir hayvancılık sistemlerine göre üretim yapan işletmeler için iyi bir alternatif yem ham maddesi olduğuna işaret ediyorlar. Bununla birlikte kullanılacak zeytin posasının çekirdeklerinin elenmiş olmasının ve posa katılmış rasyonların besin madde içeriklerince dengelenmesinin, ruminant beslenmesindeki başarıyı arttıracağını ekliyorlar.
