Yem Ham Maddeleri:
Arpa ve 2021 Beklentileri

Uluslararası Tahıl Konseyi IGC’nin Ağustos ayı verilerine göre 2018/19 sezonunda 139 milyon ton olan dünya arpa üretimi, 2019/20 sezonunda 156 milyon tona; 2020/21 sezonunda da 159 milyon tona ulaştı. Ancak içinde bulunduğumuz sezonda üretim beklentilerinde önemli düşüş var. IGC’nin verilerine göre 2021/22 sezonunda küresel arpa üretimi yaklaşık 10 milyon ton gerileme göstererek 148 milyon ton seviyelerinde gerçekleşecek. Üretimdeki bu düşüş nedeniyle kapanış stoklarının da yaklaşık 5 milyon ton gerileyeceği tahmin ediliyor.

Bahadır Büyükkılıç
Arpa, ağırlıkla hayvan beslenmesinde ve malt sanayinde kullanılan, son derece besleyici bir tahıl ürünü olarak dikkat çekmektedir. Uluslararası Tahıl Konseyi (IGC)’nin verilerine göre 2020/21 sezonunda 159 milyon ton olan dünya arpa üretiminin 7,4 milyon tonu gıda sektöründe, 109 milyon tonu yem üretiminde, 30,7 milyon tonu endüstriyel alanlarda, 10,6 milyon tonu da diğer alanlarda kullanıldı. Yani dünyadaki arpa üretiminin yaklaşık yüzde 69’u hayvan yemi veya yem bileşeni olarak kullanıldı. Özellikle mısır üretimi için elverişli olmayan coğrafyalarda arpanın yem tahılı olarak kullanılma oranı daha da artıyor. Ancak arpanın üretim oranı ve buna bağlı olarak gelişen piyasa fiyatı, bu tahılın yemlik kullanım oranına etki eden en önemli unsur. Yem üreticileri veya hayvan yetiştiricileri, arpa fiyatlarının diğer tahılların fiyatlarının önüne geçmesi halinde, alternatif kaynaklara yönelmeyi daha uygun bulabiliyor. Örneğin 2021/22 sezonunda üretimde 10 milyon tondan fazla düşüş olacağı beklentisi, yemlik kullanımın da gerileyeceğine işaret ediyor.

GÜNCEL ÜRETİM VERİLERİ VE 2021/22 GÖRÜNÜMÜ

Uluslararası kuruluşlar tarafından dünyadaki tahıl durumuna ilişkin bilgi veren raporlar, içinde bulunduğumuz sezonda arpa üretimde önemli bir düşüş yaşanacağına işaret ediyor. Örneğin; Uluslararası Tahıl Konseyi (IGC)’nin 2021 Ağustos ayı verilerine göre 2018/19 sezonunda 139,6 milyon ton olan dünya arpa üretimi, 2019/20 sezonunda 156,9 milyon tona; 2020/21 sezonunda da 159,1 milyon tona ulaştı. Ancak içinde bulunduğumuz 2021/22 sezonunda arpa üretiminde önemli bir düşüş yaşandığı dikkat çekiyor. IGC’nin verileri, küresel arpa üretiminin yaklaşık 10 milyon ton gerileme göstererek 148 milyon ton seviyelerinde gerçekleşeceğine işaret ediyor. Dünya genelinde birçok bölgede yaşanan kuraklığın, bu düşüşte önemli bir payı olduğu düşünülüyor.

Aynı şekilde Amerikan Tarım Bakanlığı Dış Tarım Servisi (USDA)’nin Ağustos ayı raporu da, arpa üretimindeki düşüşü onaylar nitelikte. 2019/20 sezonu için 157,8 milyon tonluk; 2020/21 sezonu için 160,2 milyon tonluk küresel arpa üretim miktarı açıklayan USDA, içinde bulunduğumuz 2021/22 sezonu için de 149,4 milyon tonluk tahminde bulunuyor. IGC ve USDA raporları arasındaki çok minimal fark bir yana bırakıldığında, düşüş beklentisinin ve düşüş miktarının örtüştüğü görülüyor.

Dünya arpa üretiminde, 2019/20 sezonunda ilk sırada 55,2 milyon tonla Avrupa Birliği (AB) bulunuyor. AB’nin 2020/21 sezonunda da 55,4 milyon ton üretim gerçekleştirdiği tahmin ediliyor. Bu miktarın 2021/22 sezonunda 54,4 milyon ton seviyelerine gerileyeceği öngörülüyor.

AB’yi 2019/20 sezonunda 19,9 milyon tonla Rusya takip ediyor. Dünyanın önemli tahıl üreticilerinden ve ihracatçılarından biri olan Rusya’nın 2020/21 sezonunda da 20,6 milyon ton arpa ürettiği tahmin ediliyor. Ancak 2021/22 sezonuyla ilgili üretim beklentilerinde düşüş göze çarpıyor. USDA raporuna göre ülkenin arpa üretimi içinde bulunduğumuz sezonda 19 milyon tona kadar gerileyecek. Bu da 1,6 milyonluk bir düşüş anlamına geliyor.

Kanada, 10,3 milyon tonla 2019/20 sezonunda dünyadaki üçüncü büyük arpa üreticisi konumunda. Üçüncülük konusunda Avustralya ile yarışan Kanada’nın 2020/21 sezonunda 10,7 milyon ton arpa ürettiği tahmin ediliyor. 2021/22 sezonuyla ilgili üretim beklentilerinde ise yaklaşık 2 milyon tonluk bir düşüş (8,8 milyon ton) göze çarpıyor.

2020/21 sezonu sıralamasında Kanada’yı 10,1 milyon tonla Avustralya, 9,5 milyon tonla Ukrayna, 8 milyon tonla ABD, 7,9 milyon tonla Türkiye, 3,8 milyon tonla Arjantin ve 3,6 milyon tonla İran takip ediyor. 2021/22 sezonuyla ilgili tahminlerinde; Ukrayna’nın dışındaki diğer tüm ülkelerde, üretimdeki düşüş beklentisi öne çıkıyor. Ukrayna’nın ise dünyadaki diğer birçok rakibinin aksine, içinde bulunduğumuz sezonda üretimini yaklaşık 2 milyon ton arttırması bekleniyor.

ÜRETİMİN TÜKETİMİ KARŞILAMA ORANI
IGC verilerine göre 2018/19 sezonunda 141,5 milyon ton olan dünya arpa tüketimi, 139,6 milyon ton olan üretimin yaklaşık 2 milyon ton üzerinde seyretti. Bu da 2018/19 sezonunda stokların bir miktar gerilemesine neden oldu. Küresel arpa tüketimi sonraki sezonlarda (2019/20 & 2020/21) önce 152,8 milyon tona; ardından da 157,7 milyon tona ulaştı. Ancak söz konusu bu iki sezonda da, üretimde yaşanan ciddi artış sayesinde tüketim, yeniden üretim miktarının altında kaldı.

2021/22 sezonu tahminleri ise hem üretimde hem de tüketimde düşüşe işaret ediyor. Ancak üretimdeki düşüş beklentisi (10,7 milyon ton), tüketimdeki düşüş beklentisinden (5,4 milyon ton) çok daha yüksek. Bu da içinde bulunduğumuz sezonda stoklardan yaklaşık 5 milyon tonluk bir kullanım olacağı anlamına geliyor. USDA verileri de 1-2 milyon tonluk farklarla IGC verilerini destekliyor.

Ülkesel bazda dünyadaki arpa tüketimine bakıldığında AB, Rusya, Kanada, Türkiye, Avustralya, İran ve Ukrayna gibi ülkelerin, üretimde olduğu gibi tüketimde de ilk 10 ülke arasında yer aldığı görülüyor. Bu ülkelerin dışında tüketimde dikkat çekici paya sahip ülkeler arasında ise Çin, Suudi Arabistan ve Birleşik Krallık bulunuyor.

USDA tahminlerine göre; 2020/21 sezonunda AB 49,5 milyon ton, Rusya 14,6 milyon ton, Çin 11 milyon ton, Suudi Arabistan 7,4 milyon ton, Kanada 7,2 milyon ton, Türkiye ise 8,9 milyon ton civarlarında arpa tüketimi gerçekleştirdi. Söz konusu ülkelerin hemen hemen hepsinin 2021/22 sezonunda da (bir miktar gerilemeyle birlikte) benzer oranlarda tüketim gerçekleştireceği tahmin ediliyor.

DÜNYA ARPA TİCARETİNDE ÖNE ÇIKANLAR
IGC verilerine göre; 2018/19 sezonunda 24,5 milyon ton olan dünya arpa ticareti, 2019/20 sezonunda 27,1 milyon tona ulaştı. IGC, ticaretin 2020/21 sezonunda 34,5 milyon tona ulaştığını tahmin ediyor. 2021/22 öngörüsünde ise dünya ticaretine konu olan arpa miktarının, 2,3 milyon tonluk gerileme ile 32,2 milyon tona düşeceği öngörülüyor.

USDA’nın Ağustos 2021 raporu ise ticaret noktasında, küçük farklılıklarla IGC verilerini destekler nitelikte. USDA verilerine göre; 2018/19 sezonunda 27,1 milyon ton civarında olan dünya arpa ticareti, 2019/20 sezonunda 29,3 milyon ton, 2020/21 sezonunda da 33,9 milyon ton olarak gerçekleşti. USDA, 2021/22 öngörüsünde ise dünya ticaretine konu olacak arpa miktarının 33 milyon ton civarında olacağını tahmin ediyor.

Uluslararası arpa ticaretinde öne çıkan ülkeler sıralaması da son birkaç sezondur çok değişmedi. İhracatta AB, Avustralya, Ukrayna, Rusya, Arjantin ve Kanada başı çekiyor. 2020/21 sezonunda 7 milyon ton ihracat gerçekleştirdiği tahmin edilen AB’nin, içinde bulunduğumuz sezonda da yine 7 milyon ton civarında ihracat gerçekleştirmesi bekleniyor. Aynı dönemde Avustralya’nın 6,4 milyon ton, Ukrayna’nın 5,8 milyon ton, Rusya’nın 5 milyon ton, Arjantin’in 3,5 milyon ton, Kanada’nın ise 2,7 milyon ton arpa ihracatı gerçekleştireceği öngörülüyor.

İthalat kanadında ise Çin, Suudi Arabistan, İran, AB, Japonya, Tayland, Türkiye, Ürdün, Cezayir ve Brezilya ilk 10 arasına yer alıyor.

Bu ülkelerin 2021/22 sezonunda gerçekleştirecekleri tahmin edilen ithalat miktarı ise şöyle: Çin 9,6 milyon ton, Suudi Arabistan 7,5 milyon ton, İran 2 milyon ton, AB 1,3 milyon ton, Japonya 1,2 milyon ton, Tayland 1,1 milyon ton, Türkiye 1 milyon ton, Ürdün 800 bin ton, Cezayir 700 bin ton ve Brezilya700 bin ton.

DÜNYADA ARPA FİYATLARININ SEYRİ
Dünyadaki arpa üretiminde yaşanan düşüş ve bu düşüşün devam edeceğine yönelik güçlü beklentiler arpa fiyatları üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturuyor. Fiyatları dengeleyen tek unsur ise arpaya yönelik talepte, küresel ölçekte bir gerileme yaşanıyor olması.
Arpa üretiminde yaşanan düşüş ve hali hazırda zaten yüksek olan yem fiyatları nedeniyle, 2021/22 sezonunda arpanın yemlik kullanımının düşeceği tahmin ediliyor. Önümüzdeki günlerde yem üreticilerinin, daha düşük fiyatlı tahıl ham maddelerine yönelmeleri gerekecek.

Kaynaklar:
• International Grains Council (IGC), Supply & Demand, GMR 524 – 26 August 2021, https://www.igc.int/
• United States Department of Agriculture Foreign Agricultural Service (USDA), Grain: World Markets and Trade Report, August, 2021, https://www.fas.usda.gov/