Karotenoidler, hayvanların beslenme yoluyla aldığı doğal pigmentlerdir ve hem pigmentasyon hem de sağlık destekleyici olarak kullanılırlar. Küresel hayvan yemi karotenoidleri pazarı, artan hayvansal ürün talebi, doğal içerik eğilimi ve kalite odaklı büyüme sayesinde 2024’te yaklaşık 3,7 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır. Bölgesel olarak, Asya-Pasifik en büyük ve hızlı büyüyen pazar olurken, Avrupa olgun ve düzenlenmiş bir yapı sergiliyor. Amerika kıtası üretim kapasitesi ve kalite talepleriyle öne çıkarken, Orta Doğu ve Afrika yüksek büyüme potansiyeline sahip. Hayvan sağlığı, doğal içerik talepleri ve ileri yem formülasyonları pazar büyümesini desteklerken, ham madde maliyetleri ve karotenoidlerin stabilite sorunları, bazı zorluklar oluşturmaktadır.
Karotenoidler, hayvanların beslenme yoluyla aldığı doğal pigmentlerdir ve hem pigmentasyon hem de sağlık destekleyici olarak kullanılırlar. Küresel hayvan yemi karotenoidleri pazarı, artan hayvansal ürün talebi, doğal içerik eğilimi ve kalite odaklı büyüme sayesinde 2024’te yaklaşık 3,7 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır. Bölgesel olarak, Asya-Pasifik en büyük ve hızlı büyüyen pazar olurken, Avrupa olgun ve düzenlenmiş bir yapı sergiliyor. Amerika kıtası üretim kapasitesi ve kalite talepleriyle öne çıkarken, Orta Doğu ve Afrika yüksek büyüme potansiyeline sahip. Hayvan sağlığı, doğal içerik talepleri ve ileri yem formülasyonları pazar büyümesini desteklerken, ham madde maliyetleri ve karotenoidlerin stabilite sorunları, bazı zorluklar oluşturmaktadır.
Karotenoidler, bitkiler, algler, bakteriler ve mantarlar tarafından sentezlenen, yağda çözünen doğal pigmentlerdir. Hayvanlar bu pigmentleri üretemez ve bu nedenle beslenme yoluyla almaları gerekir. Karotenoidler, karotenler (β-karoten gibi A vitamini öncüsü olanlar) ve ksantofiller (lutein, zeaksantin, astaksantin, kantaksantin gibi okside olmuş veya hidroksillenmiş karotenoidler) olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Modern hayvancılıkta karotenoidler hem pigmentasyon hem de sağlığı destekleyici amaçlarla kullanılmaktadır. Yemin kendisinde doğal olarak karotenoid bulunabilse de hayvanların belirli miktarda ve standartlarda alımını sağlamak için genellikle ek katkı olarak yem formülasyonuna dahil edilirler.
Karotenoidler, hayvansal ürünlere canlı renkler kazandırarak tüketici algısını ve pazarlanabilirliği artırır. Kanatlılarda yumurta sarısı ve deri rengini iyileştirirken, su ürünlerinde somon ve alabalık filetolarında kırmızı-pembe renk sağlamakta, karideslerde ise pişirme sonrası oluşan pembe rengi desteklemektedir. Bazı karotenoidler, vücutta A vitaminine dönüştürülerek üreme sağlığı, göz sağlığı ve genel fizyolojik fonksiyonları iyileştirir. Karotenoidler ayrıca bağırsak sağlığını destekleyerek yemden yararlanmayı artırır, canlı ağırlık artışını ve verimliliği dolaylı olarak iyileştirir. Antibiyotik içermeyen üretim ve yükselen gıda güvenliği standartlarıyla birlikte, karotenoidler hayvan sağlığını, ürün kalitesini ve sürdürülebilirliği destekleyen önemli bir besleme stratejisi haline gelmiştir.
PAZAR DURUMU VE GELECEK BEKLENTİLERİ
Küresel hayvan yemi karotenoidleri pazarı, hayvan sağlığı ve refahına yönelik artan talep, doğal içeriklere olan eğilim ve hayvansal ürünlerin kalitesini artırma çabalarıyla sürekli bir büyüme göstermektedir. Çeşitli pazar araştırma raporları, pazarın mevcut durumu ve gelecekteki potansiyeli hakkında farklı, ancak genel olarak tutarlı tahminler sunmaktadır.
Örneğin, 360iResearch tarafından hazırlanan bir raporda, küresel hayvan yemi karotenoidleri pazarının mevcut büyüklüğü 2024 yılında 3,28 milyar dolar, 2025 yılında ise 3,47 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir. Pazarın 2025-2030 döneminde %5,46’lık Yıllık Bileşik Büyüme Oranı (YBBO) ile büyümesi ve 2030 yılına kadar 4,51 milyar dolara ulaşması beklenmektedir.
Market Research Future, global hayvan yemi karotenoidleri pazarının mevcut büyüklüğünün 2023 yılında 1,79 milyar dolar, 2024 yılında ise 1,85 milyar dolar olduğunu ortaya koymaktadır. Pazarın 2025-2035 döneminde yaklaşık %3,33’lük bir YBBO ile büyümesi ve 2035 yılına kadar 2,65 milyar dolara ulaşması beklenmektedir.
Precision Business Insights ise 2024’te pazarın mevcut büyüklüğünün 3,8 milyar dolar olduğunu paylaşmaktadır. Araştırma şirketinin raporunda, pazarın 2025-2031 döneminde %4,2’lik önemli bir YBBO ile büyüyeceği ve 2031 yılına kadar tahmini 5 milyar dolarlık bir değere ulaşacağı öngörülmektedir.
En yüksek tahmin ise SkyQuest’e aittir. Şirketin raporuna göre, 2023 yılında 5,77 milyar dolar olan küresel hayvan yemi karotenoidleri pazarının 2024 yılı tahmini büyüklüğü ise 6,02 milyar dolardır. Raporda, pazarın 2025-2032 döneminde %4,4 YBBO ile büyüyeceği ve 8,5 milyar dolara ulaşacağı öngörülmektedir.
Görüldüğü üzere, bazı raporlar pazar büyüklüğünü 1,8 milyar dolar düzeyinde hesaplarken, bazıları 6 milyar doların üzerinde tahminler sunmaktadır. Bu farkın temel nedeni, araştırma kapsamı, alt-pazar tanımları ve metodolojik farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Ancak söz konusu raporlar üzerinden bir ortalama tahmini yapmak gerekirse, küresel yem karotenoidleri pazarının büyüklüğünün 2024 yılında 3,7 milyar dolar civarında olduğu söylenebilir. Benzer şekilde 2025-2035 döneminde pazarın ortalama %4,3 YBBO ile büyüyeceği ve yaklaşık 6 milyar dolar büyüklüğe erişeceği düşünülebilir. Bu da önümüzdeki dönemde istikrarlı bir büyümeye işaret etmektedir.
BÜYÜMEYİ DESTEKLEYEN FAKTÖRLER
Küresel hayvan yemi karotenoidleri pazarı, hayvancılık ve su ürünleri sektörlerindeki değişen ihtiyaçlar ve artan talepler doğrultusunda hızla büyümektedir. Analistler, büyümenin başlıca itici güçlerini şu şekilde sıralamaktadır:
1. Hayvansal Protein Talebindeki Artış
Artan dünya nüfusu ve özellikle gelişmekte olan ekonomilerdeki yükselen gelir seviyeleri, et, süt ve yumurta gibi hayvansal ürünlerin tüketiminde önemli bir artışa yol açmıştır. Çiftçiler, artan bu talebi karşılamak için hayvanlarının verimliliğini artırma baskısı altındadır. Karotenoidler, yemden yararlanmayı destekleyerek hayvan performansını dolaylı olarak artırabilir.
2. Regülasyon ve Tüketici Talepleri
AB ve diğer bölgelerde antibiyotik ve sentetik katkı maddeleri kullanımı sınırlanırken, tüketicilerin “temiz etiket” ve doğal ürün talepleri artmaktadır. Bu eğilim, üreticileri doğal karotenoidler kullanmaya yönlendirmektedir.
3. Hayvan Sağlığı ve Refahı
Karotenoidler, güçlü antioksidan ve bağışıklık destekleyici etkileri sayesinde genel sağlık ve refah üzerinde dolaylı katkı sağlar. Bu, özellikle yoğun üretim sistemleri için önemli bir unsur olarak değerlendirilmektedir.
4. Yem Formülasyon Teknolojilerindeki Gelişmeler
Mikroenkapsülasyon ve yeni üretim platformları, karotenoidlerin stabilitesini artırmakta, biyoyararlanımını iyileştirmekte ve maliyetleri düşürmektedir. Farklı kaynakların kombinasyonu da, performans ve maliyet dengesini optimize etmektedir.
5. Ekonomik ve Verimlilik Avantajları
Karotenoidler, yemden daha fazla yararlanılmasını sağlayarak birim üretim başına maliyetleri düşürür ve üretici kârlılığını artırır.
6. Modern Hayvancılık ve Su Ürünleri Uygulamaları
Asya-Pasifik, Latin Amerika ve MEA bölgelerinde modern hayvancılık yatırımları ve su ürünleri yetiştiriciliğinin büyümesi, karotenoid talebini artıran önemli bir faktördür. Pigmentasyon ve kaliteye yönelik tüketici talepleri, bu talebi daha da desteklemektedir.
7. Sürdürülebilirlik ve Yem Verimliliği
Karotenoidler, yemden yararlanmayı optimize ederek kaynak kullanımını azaltır ve hayvansal üretimin çevresel ayak izini küçültür. Bu, sürdürülebilir üretim hedefleriyle uyumludur.
Bazı Önemli Karotenoid Tedarikçileri
• Adisseo
• ADM
• Algatechnologies
• Allied Biotech
• Alltech
• Avivagen
• BASF
• Biochem
• Cargill
• Cyanotech
• D.D. Williamson
• dsm-firmenich ANH
• EW Nutrition
• ExcelVite
• Impextraco
• Innovad
• Kaesler Nutrition
• Kalsec
• Kemin Industries
• Novonesis
• Novus International
• Nutreco (Selko-Trouw Nutrition)
• Nutrex
• PAT Vitamins
• Piveg
• Sensient Technologies
• Synthite Industries
• TRM Ireland
• Valensa International
• VievePharm Animal Nutrition
• Vitafor
• Zagro
BÜYÜMEYİ SINIRLAYAN FAKTÖRLER
Yem karotenoidleri, hayvan sağlığı ve performansını artırmaya önemli katkılar sunsa da küresel pazardaki büyümenin önünde çeşitli engeller bulunmaktadır. Analistler, bu engelleri şu şekilde sıralamaktadır:
1. Ham Madde Fiyatlarındaki Dalgalanmalar ve Tedarik Zinciri Sorunları
Yem karotenoidleri için kullanılan doğal ham maddelerin (örn. algler, bitkiler) tedarik zincirleri karmaşıktır ve iklim koşulları, mevsimsellik ve coğrafi faktörler gibi nedenlerle ham madde fiyatları dalgalanabilir. Ayrıca, sentetik karotenoidlerin üretim maliyetleri de enerji maliyetlerinden ve tedarik zinciri kesintilerinden etkilenebilmektedir.
2. Tedarikçi Gücü ve Kaliteli Kaynaklara Erişim
Karotenoid kaynaklarının sınırlı tedarikçiler tarafından kontrol edilmesi, maliyetleri artırabilir ve pazara giriş bariyerleri oluşturabilir.
3. Yüksek Ar-Ge ve Uzun Onay Süreleri
Yeni nesil yem karotenoidlerinin geliştirilmesi, önemli Ar-Ge yatırımları ve uzun onay süreçleri gerektirir. Güvenlik, etkinlik ve çevresel etki testleri yüksek maliyetler getirirken, düzenlemelere uyum, ürünlerin pazara girişini geciktirebilir.
4. Alternatif Katkı Maddeleriyle Rekabet
Yem karotenoidleri, probiyotikler, prebiyotikler, enzimler, ve fitobiyotikler gibi birçok alternatif katkı maddesiyle rekabet etmektedir.
5. Raf Ömrü ve Stabilite Sorunları
Karotenoidler ısı, ışık ve oksijene karşı oldukça hassastır. Bazı karotenoidler, özellikle doğal kaynaklardan elde edilenler, uçucu özellikleri veya bozulma riski nedeniyle depolama sırasında etkinliklerini kaybedebilirler. Bu tip çevresel etmenler ürün stabilitesini korumayı maliyetli hale getirebilir.
6. Performans Değişkenliği
Tutarlı yumurta sarısı, deri rengi veya fileto pigmentasyonu elde etmek, doz, karotenoid türü, karotenoid oranı ve rasyon bileşenlerine bağlıdır. Ham maddelerin içerik profillerindeki değişkenlikler ve işleme sırasında yaşanan kayıplar, sonuçlarda dalgalanmalara yol açabilir. Tutarlı sonuç için maliyetli formülasyon optimizasyonu gerekebilir.
7. Karmaşık ve Sıkılaşan Mevzuat Düzenlemeleri
Yem katkı maddelerinin kullanımını yöneten yasal mevzuatlar bölgeden bölgeye değişmektedir. Sentetik çeşitler ve katkı maddeleri üzerindeki artan denetim, üreticilere yüksek uyum maliyetleri getirmektedir.
8. Tesislerde güvenlik ve uyum gereklilikleri
Bazı karotenoidler tahriş edici veya duyarlılık yaratıcı özellik taşıdığı için, kullanımlarında sıkı prosedürler, koruyucu ekipman, toz kontrolü ve eğitim gerekir. Bu durum, yem fabrikaları ve premiks tesislerinde operasyonları biraz daha karmaşık hâle getirir ve daha basit alternatifler varken benimsenmesini yavaşlatabilir.
9. Tüketici Algısı ve Yanlış Anlamalar
Tüketici güveni, doğal kaynaklı karotenoidlere doğru bir eğilim yaratırken, “yem katkı maddesi” terimi bazı tüketicilerde yapay ürün imajı yaratabilir. Bu tür yanlış algılar, talebi olumsuz etkileyebilir.
HAYVAN TÜRLERİNE GÖRE PAZAR DURUMU
Küresel yem karotenoidleri pazarı, farklı hayvan türlerinin benzersiz fizyolojik ihtiyaçları ve üretim sistemlerinin gereksinimleri tarafından şekillenmektedir. Kanatlılar ruminantlar ve su ürünleri gibi her tür, karotenoid kullanımında kendine özgü dinamiklere sahiptir. Bu durum, pazarın hem genişlemesini hem de çeşitlenmesini sağlamaktadır.
Kanatlı sektörü, yem karotenoidleri pazarının en büyük segmentini oluşturur. Bunun başlıca nedeni, tüketici tercihlerini ve pazarlanabilirliği etkileyen yumurta sarısı rengi ve deri pigmentasyonunun iyileştirilmesidir. β-karoten ve kantaksantin gibi karotenoidler, bu istenen özellikleri elde etmek için kanatlıların beslenmesinde yaygın olarak kullanılır. Yoğun üretim sistemlerinde bağırsak sağlığı sorunları ve patojen bulaşma riski artar; karotenoidler ise antioksidan ve bağışıklık destekleyici etkileri sayesinde, hayvan refahını ve yemden yararlanmayı dolaylı olarak artırabilir. Ayrıca, antibiyotik büyüme promotörlerine (AGP’ler) yönelik kısıtlamalar, karotenoidleri bu sistemlerde performans kayıplarını hafifletmeye yardımcı olabilecek önemli bir destekleyici katkı haline getirmiştir.
Ruminant sektöründe karotenoid kullanımı, kanatlı sektörüne kıyasla daha sınırlıdır; ancak üreticiler, hayvan sağlığını ve verimliliğini desteklemek amacıyla belirli durumlarda bu katkılardan faydalanmaktadır. Sığır ve koyun gibi ruminantlar, antioksidan özellikleri sayesinde bağışıklık fonksiyonunu ve genel sağlığı destekleyen karotenoidlerden yararlanır. Özellikle kış aylarında yeşil yem yetersizliği veya besin eksikliği yaşayan süt ineklerinde β-karoten takviyesi, üreme performansını destekleyerek verimliliğin korunmasına yardımcı olur.
Su ürünleri sektörü, karotenoidler için hızla büyüyen bir segmenttir. Astaksantin gibi karotenoidler, somon ve alabalıkta fileto rengini, karideste ise pişirildikten sonra oluşan pembe rengi sağlamak için en önemli katkı maddesidir. Bu canlı renkler, tüketiciler açısından önemli bir kalite göstergesidir. Karotenoidler ayrıca antioksidan ve bağışıklık destekleyici etkileri sayesinde, balık ve karideslerde stres toleransını dolaylı olarak artırabilir ve genel sağlık ile metabolik fonksiyonları destekleyebilir. Tüketicilerin yüksek kaliteli ve görsel olarak çekici su ürünleri beklentileri doğrultusunda, su ürünleri yetiştiriciliğinde karotenoidlerin kullanımının artması beklenmektedir.
BÖLGESEL PAZAR DURUMU
Küresel yem karotenoidleri pazarı, hayvancılık sistemleri, düzenleyici çerçeveler, tüketici beklentileri ve ekonomik koşullara bağlı olarak bölgeler arasında farklılık göstermektedir. Bu farklılıklar, pazarın büyüklüğü, büyüme hızı ve karotenoid talebini doğrudan etkilemektedir.
Asya-Pasifik bölgesi, hem en büyük hem de en hızlı büyüyen pazar olarak öne çıkmaktadır. Çin, Hindistan ve Güneydoğu Asya ülkelerindeki geniş kanatlı ve su ürünleri popülasyonları, karotenoid talebinin başlıca kaynağını oluşturmaktadır. Kentleşme, artan gelir seviyeleri ve değişen beslenme alışkanlıkları, et, süt ürünleri ve su ürünleri tüketiminde sürekli bir artışı desteklemektedir. Özellikle balık ve kabuklu su ürünleri sektöründe, karotenoidler pigmentasyonu artırma ve genel sağlık ile performansı destekleme açısından kritik bir rol oynamaktadır.
Avrupa pazarı, olgun ve düzenlenmiş yapısıyla dikkat çekmektedir. Avrupa Birliği’nin antibiyotik büyüme destekleyicilerini yasaklama kararı, karotenoidler gibi doğal alternatiflere olan talebi artırmıştır. Hayvan refahına ilişkin katı düzenlemeler ve gıda güvenliğine yönelik yüksek tüketici beklentileri, sentetik renklendiricilere kıyasla doğal renklendiricileri ve besin takviyelerini vazgeçilmez kılmıştır.
Amerika kıtası, Kuzey Amerika’nın gelişmiş üretim altyapısı ve Güney Amerika’nın hızla büyüyen pazarı sayesinde global yem karotenoidleri pazarında önemli bir konuma sahiptir. ABD ve Kanada’daki büyük ölçekli kanatlı ve sığır operasyonları, yüksek üretim hacimleri ve kalite talepleri sayesinde karotenoid kullanımına güçlü bir talep yaratmaktadır. Brezilya, kanatlı eti ihracatındaki güçlü konumunu pekiştirirken, Arjantin ve Şili’de modernleşen hayvancılık uygulamaları ve artan su ürünleri üretimi talebi desteklemektedir.
Orta Doğu ve Afrika pazarı, hâlâ gelişmekte olan bir bölge olup yüksek büyüme potansiyeline sahiptir. Artan nüfus, kentleşme ve değişen beslenme alışkanlıkları, et, süt ve yumurta tüketiminde istikrarlı bir artışa yol açmaktadır. Bölgedeki modern kanatlı çiftlik yatırımları, pazar büyümesinin ana itici gücünü oluşturmaktadır.
PAZAR REKABETİ VE TEDARİKÇİLER
Küresel yem karotenoidleri pazarı, antibiyotik büyüme destekleyicilerine getirilen kısıtlamalar, hayvansal protein talebindeki artış ve sürdürülebilir üretim hedefleri nedeniyle giderek daha rekabetçi bir hale gelmektedir. Pazarda hem büyük çok uluslu şirketler hem de bölgesel uzman üreticiler aktif rol oynamaktadır. Global oyuncular, broyler ve su ürünleri yemi için geniş ürün portföyleri, kapsamlı Ar-Ge yatırımları ve güçlü dağıtım ağları ile öne çıkmaktadır. Öte yandan, Çin, Hindistan veya Brezilya merkezli bölgesel üreticiler, belirli hayvan türleri veya yerel pazar ihtiyaçlarına yönelik özelleştirilmiş formülasyonlar ve müşteri ilişkileri ile rekabet avantajı elde etmektedir.
Başarı, yalnızca yenilikçi ve güvenilir ürünler sunmakla sınırlı kalmayıp, aynı zamanda karotenoid takviyesinin etkinliğini ve hayvan sağlığı üzerindeki faydalarını maksimize eden teknik hizmetlerle de güçlendirilmektedir. Yasal düzenlemelere uyum, ham madde fiyatlarındaki dalgalanmaları yönetme yeteneği ve üretimdeki maliyet verimliliği de tedarikçilerin rekabet gücünü belirleyen kritik faktörlerdir.
Bu bağlamda, küresel oyuncuların ölçek ekonomisi avantajı ile bölgesel şirketlerin esnek ve hedefli yaklaşımları, pazarın çeşitliliğini ve dinamizmini artırmaktadır.
Kaynaklar
1.Carotenoids I dsm-firmenich ANH
2.Carotenoids in Farm Animal Diets: Implications for Health and Performance – A Review I Hilaris Publisher
3.Feed Carotenoids » Unique animal nutrition solutions I BASF
4.Appetizing eggs with natural pigmentation: The new-generation solution I EW Nutrition
5.Xanthophylls I ScienceDirect
6.Comprehensive Update on Carotenoid Colorants from Plants and Microalgae: Challenges and Advances from Research Laboratories to Industry I MDPI
7.Carotenoids in Animal Nutrition I FEFANA
8.Feed Carotenoids Market Size & Share 2025-2030 I 360iResearch
9.Feed Carotenoids Market I Market Research Future
10.Feed Carotenoids Market Size, Share, Trends, Growth Report I Precision Business Insights
11.Feed Carotenoids Market Growth, Size & Share Analysis | 2032 I SkyQuest Technology Consulting Pvt. Ltd.
