Enzimler, yemdeki karmaşık moleküllerin hayvanlar tarafından kolaylaca emilebilecek daha basit moleküllere parçalanmasına yardımcı olarak sindirimi ve yemden yararlanımı artırırlar. Bununla birlikte hayvanın genel sağlığının korunmasını, kilo alımını ve performansı teşvik ederler. Ancak bu önemli özelliklerine rağmen, yem enzimleri pazarının küresel yem katkı pazarı içindeki payının 2022 yılında sadece %3,8 olduğu tahmin edilmektedir. Bununla birlikte 2023 yılında 1,5 milyar ABD doları civarında büyüklüğe sahip olan yem enzimleri pazarının 2030 yılında 2,3 milyar ABD doları civarında bir büyüklüğe ulaşabileceği tahmin edilmektedir.
Derya YILDIZ
Hayvanlarda enzimler, çeşitli biyokimyasal reaksiyonları hızlandırmak ve düzenlemek için çok önemlidir. Kimyasal tepkimelerin hızını artıran enzimler, hayvanların enerji üretme, besinleri sindirme ve hücrelerini onarma gibi yaşamsal işlevlerini daha hızlı ve verimli bir şekilde gerçekleştirmelerini sağlar. Enerji kontrolüyle, bir reaksiyon sonucu oluşan enerjinin canlıya zarar vermesini engelleyen enzimler, aynı zamanda bir reaksiyonun başlaması için gerekli olan aktivasyon enerjisini düşürerek hayvanların daha az enerji harcayarak biyokimyasal reaksiyonları gerçekleştirmesine olanak sağlarlar. Enzimler aynı zamanda hayvanların metabolizma faaliyetlerinde de önemli bir rol oynarlar. Bu faaliyetler, enerji üretme, büyüme, hareket etme ve hücrelerin yenilenmesi gibi işlemleri içerir. Bütün bu işlevler, hayvanların hayatta kalmasını ve sağlıklı bir şekilde büyümesini sağlar. Enzimler olmadan, hayvanların vücutlarındaki birçok kimyasal reaksiyon çok yavaş gerçekleşir veya hiç gerçekleşmez.
Bu değerli işlevleri nedeniyle enzimler hayvan yemlerinin önemli bir bileşeni olarak değerlendirilmektedir. Yemdeki karmaşık moleküllerin hayvanlar tarafından kolaylaca emilebilecek daha basit moleküllere parçalanmasına yardımcı olan enzimler, bu işlevleriyle bağırsaklardaki besin maddelerinin emilim oranını artırırlar ve hayvanın genel sağlığının korunmasını teşvik ederler. Genç hayvanlarda anne sütünden katı yeme geçişe yardımcı olarak büyüyümeyi ve gelişimi iyileştirirler. Yemden yararlanımı artırarak kilo alımını ve performansı artırırılar. Hayvanların yem maddelerinden çok daha yüksek oranda faylanmalarını sağlayarak atık olarak ortaya çıkan sindirilmemiş yem miktarını azaltır ve böylece hayvansal üretimin çevre üzerindeki etkisini azaltırlar. Yem kalitesini iyileştirerek yem maliyetlerinin düşürülmesine katkı sunarlar. Bağırsak sağlığını koruyabilir ve patojen mikroorganizmaların büyümesinin önüne geçebilirler. Bütün bunların işletmeler için anlamı ise daha yüksek kar marjıdır.
HAYVAN BESLEMEDE KULLANILAN BAZI ENZİMLER
Hayvanlar, farklı işlevler için farklı enzimlerden faydalanırlar. Bu yüzden hayvan beslemede kullanılan ve her biri benzersiz bir amaca hizmet eden çeşitli yem enzimleri vardır. Örneğin sindirim enzimleri, hayvanlarda en yaygın kullanılan enzimlerdir. Lipazları, proteazları ve amilazları içeren bu gruptaki enzimler, yağların, proteinlerin ve karbonhidratların parçalanmasına katkıda bulunarak sindirime yardımcı olurlar. Karbonhidrazlar, rasyonlarda bulunan enerjinin daha fazlasını serbest bırakarak aynı miktarda yemden daha yüksek performans elde edilmesine olanak tanır. Proteazlar, çeşitli yem bileşenlerindeki protein sindirimini artırarak yem maliyetlerinin düşürülmesine katkı sunarlar. Fitazlar ise genellikle çiftlik hayvanlarında bulunmayan bir molekül olan fitatı parçalamak için kullanılır. Bu işlem, kanatlı hayvanlar için yemde ek fosfor açığa çıkarır, böylece doğal fosfor kullanılabilirliğini artırarak performansı yükseltir, yem maliyetlerini ve çevresel etkiyi azaltırlar.
Hayvan yemlerinde kullanılan diğer enzimler arasında ksilanazlar, β-glukanazlar, pektinazlar, galaktosidazlar, selülazlar ve β-mannanaz bulunur. Bu enzimler protein, amino asitler, nişasta, lipidler ve enerji gibi rasyon bileşenlerinin yemden alınmasını iyileştirirler.
Dünyadaki Bazı Yem Enzimleri Tedarikçileri:
AB Enzymes (Associated British Foods)
AB Vista
Adisseo
ADM
Advanced Enzyme
Alltech
Anpario Plc
Aum Enzymes
Azelis S.A.
BASF SE
BEC Feed Solutions
Behn Meyer
Beijing Challenge Group
Beijing Smistyle
Beldem S.A.
Berg + Schmidt
BIO-CAT
Biofeed Technology
Bioproton
BioResource
Bioseutica
Biovet
CapriEnzymes
Cargill
Dsm-firmenich (DSM)
Elanco
Enmex (Kerry Group PLC)
Enzyme Development Corporation
Enzyme Innovation
EW Nutrition
Guangdong VTR Bio-Tech Co., Ltd.
Hameco Agro
IFF (Danisco Animal Nutrition)
Impextraco
Kaesler Nutrition
Karyotica Biologicals
Kemin Industries
Lesaffre
Longda Bio-products
Lumis Biotech
Novensis (Novozymes & Chr. Hansen)
Novus International
Nutrex NV
Palital Feed Additives (AVEVE Biochem NV)
Rossari Biotech
SEB Group
Soufflet Group
Sunhy Biology
United Animal Health
VEMO 99
Wuhan Sunhy Biology Co, Ltd
Yiduoli
York Ag Products
YEM ENZİMLERİ PAZARI VE TAHMİNLER
Mordor Intelligence tarafından hazırlanan bir rapora göre, küresel yem enzimleri pazarının büyüklüğü 2023 yılında 1,38 milyar ABD doları civarındadır. 2017-2023 dönemi boyunca pazarın %5,3’lük bir yıllık bileşik büyüme oranıyla (YBBO) büyüdüğünü açıklayan şirket, 2024-2029 tahmin dönemi boyunca bu oranın %4,98’e düşeceğini ve 2029 yılına kadar pazar büyüklüğünün 1,76 milyar ABD dolarına ulaşacağını öngörmektedir.
Benzer bir tahmin ve öngörüde bulunan Verified Market Research’in (VMR), Eylül 2023 tarihli raporuna göre 2022 yılında 1,36 milyar ABD doları büyüklüğünde olan küresel yem enzimleri pazarı, %6,2’lik bir YBBO ile büyüyeyerek 2030 yılına kadar 2,2 milyar ABD dolarına ulaşacaktır.
Future Market Ingsights (FMI) tarafından hazırlanan rapor da, yakın tahminler sunmaktadır. FMR’nin yem enzimleri pazarına ilişkin raporuna göre pazar büyüklüğü, 2023 yılında 1,2 milyar ABD doları civarındadır. Raporda, pazarın %4,4 YBBO ile büyüme göstereceği ve 2033 yılına kadar 1,8 milyar ABD dolarına ulaşacağı öngörülmektedir.
Benzer verilere işaret eden bir diğer araştırma şirketi Stratview Research’dir. Şirketin raporuna göre küresel yem enzimleri pazarının büyüklüğü 2022’de 1,56 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Şirket, pazarın 2023-2028 yılları arasında %7,95’lik YBBO ile büyüyeceğini ve 2028 yılında 2,47 milyar ABD doları büyüklüğe erişeceğini öngörmektedir.
Global Market Insights tarafından hazırlanan raporda da pazarın mevcut büyüklüğünün 2022 yılında 1,77 milyar ABD doları olduğu ortaya konmaktadır. Pazarın %6,5 YBBO ile büyüyeceğini tahmin eden şirket, 2032’de ortalama büyüklüğün 3,37 milyar ABD doları olacağını öngörmektedir.
Değerlendirmeye aldığımız 5 farklı araştırma şirketinin pazarın mevcut büyüklüğüne yönelik tahminleri, bir miktar farklılık göstermekle birlikte, birbirine yakındır. Ancak büyümeye dair öngörüler bir hayli farklılık göstermektedir. Bu 5 raporda yer alan veriler üzerinden yapılacak bir ortalama hesaplamasıyla küresel yem enzimleri pazarının 2023 yılında 1,5 milyar ABD doları büyüklüğüne sahip olduğunu, 2023-2030 yılları arasında %5,9 YBBO ile büyüyeceğini ve 2030 yılında 2,28 milyar ABD doları büyüklüğe ulaşacağını tahmin etmek mümkündür.
PAZAR GELİŞİMİNİ DESTEKLEYEN UNSURLAR
Büyüyen küresel nüfus ve hızlı kentleşme ile birlikte et ve süt ürünleri gibi hayvansal gıdalara yönelik artan talep, hayvan sağlığı ve refahına yönelik artan odaklanma, pazarın büyümesini yönlendirecek unusurlar olarak değerlendirilmektedir. Bununla birlikte, enzimlerin hayvan performansı ve yem maliyetleri üzerindeki etkileri, onu değerli bir yem bileşeni haline getirmektedir. Özellikle de artan nüfus için daha fazla gıda üretme, sınırlı yem bileşeni kaynaklarını daha verimli kullanma, hayvan verimliliğini artırma ve hayvansal üretimin çevresel etkisini azaltma ihtiyacı, yem enzimleri pazarının büyümesini teşvik etmektedir. Ek olarak et kalitesinin ve yumurta üretiminin iyileştirilemesine yönelik alınan önemli tedbirlerin ve birçok bölgede uygulanan antibiyotik yasağının da piyasayı hareketlendirmesi beklenmektedir.
PAZAR GELİŞİMİNİ KISITLAYICI FAKTÖRLER
Pazarın büyümesini engelleyebilecek bazı kısıtlamalar ve karşılaşılan zorluklar da söz konusudur. Yem enzimleri aracılığıyla elde edilebilecek çok sayıdaki fayda, enzimin etkinliğini engelleyen fizyolojik faktörlerle sınırlanmaktadır. Ayrıca, çiftlik hayvanlarına öngörülen sınırların üzerinde enzim verilmesi istenmeyen sonuçlara yol açabilmektedir. Bir hayvana verilecek enzim miktarının yaş, büyüklük, tür ve benzeri gibi faktörlere bağlı olduğu ve bunun tespitinin ise ancak veteriner hekim gibi deneyimli profesyoneller tarafından yapılabileceği bildirilmektedir. Bazı enzimlerin uygun olmayan şekilde tüketilmesinin hayvan sağlığı üzer inde risk oluştaracağı belirtilmektedir. Bütün bu unsurların, enzim pazarında sınırlayıcı ve zorlayıcı bir etkiye neden olacağı düşünülmektedir.
Yem enzimlerine yönelik olası düzenleyici mevzuatların da kısıtlayıcı bir etken olarak rol oynayabileceği tahmin edilmektedir.
ÜRÜN TÜRÜ BAZINDA PAZAR GELİŞİMİ
Yem enzimleri pazarı, ürün türü bazında fitaz, karbonhidraz, proteaz ve diğerleri olarak sınıflandırılmaktadır. Mordor Intelligence, raporunda, 2022 yılında yem enzimleri pazarında en büyük payın %46 ve 576,5 milyon ABD doları ile karbonhidrazlara ait olduğunu ortaya koymaktadır. Şirket, yem maliyetlerinin azaltılmasına sağladığı katkı nedeniyle karbonhidrazların 2023-2029 döneminde de, %5,1 YBBO ile en hızlı büyüyen alt segment olacağını tahmin etmektedir. Ancak diğer araştırma şirketlerinin raporlarında, fitaz segmentinin enzim pazarındaki en büyük segment olduğu belirtilmektedir. Yem üreticileri ve hayvan yetiştiricileri arasında en yaygın kullanıma sahip olan fitazların, aynı tahmin dönemi boyunca %4,9’luk bir büyüme sergilemesi beklenmektedir. Proteaz ve lipazlarla ilgili YBBO beklentisi ise %5’tir.
HAYVAN TÜRÜ AÇISINDAN PAZAR DURUMU
Hayvan türü açısından kanatlı segmentinin önümüzdeki dönemde yem enzimleri pazarında önemli bir büyüme ivmesi kazanacağı öngörülmektedir. Günlük beslenmede tavuk eti ve yumurtaya olan talebin önemli oranda artmasıyla birlikte kanatlı popülasyonu da önemli ölçüde artmıştır. Bu artışta, Afrika Domuz Ateşi salgınının ve bununla birlikte yükselen et fiyatlarının önemli bir etkisi bulunmaktadır. Buna ek olarak müslüman nüfusun yoğun bulunduğu bölgelerde, kanatlı çiftliklerine yönelik ciddi yatırımlar da söz konusudur. Kanatlı ürünlerine yönelik bu talebin ve artan yatırımların, hem genel olarak yem katkı maddeleri pazarının hem de spesifik olarak yem enzimleri pazarının büyümesine katkı sunacağı düşünülmektedir.
Hayvan türü açısından dikkat çekici bir diğer grup ise su ürünleridir. Artan dünya nüfusunu beslemede önemli bir yere sahip olacağı düşünülen su ürünleri sektörüne yönelik ciddi yatırımlar söz konusu. Artan balık çiftlikleriyle birlikte karma yeme olan talepte de artış söz konusudur. Suda yaşayan hayvanların performanslarının korunması ve iyileştirilmesi ihtiyacının yem enzimleri pazarına olumlu yansıyacağı tahmin edilmektedir.
BÖLGESEL BAZDA PAZAR GELİŞİM
Asya-Pasifik bölgesinin, diğer birçok yem katkısında olduğu yem enzimleri pazarında da liderlik rolünü üstlendiği görülmektedir. Mordor Intelligence, raporunda, Asya-Pasifik’in 2022 yılında küresel yem enzimleri pazarında 395,9 milyon ABD doları ile %31,6 gibi ciddi bir paya sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Hayvan popülasyonunun yüksek olması, yem fabrikasının ve yem üretiminin artması, kişi başına düşen gelirdeki yükselişle birlikte hayvansal protein tüketiminin artması ve yem katkı maddelerinin yüksek benimsenme oranı nedeniyle, Asya-Pasifik’in yem enzimleri için gelecekte de önemli bir pazar olacağı tahmin edilmektedir.
Ancak bölgesel bazda en hızlı büyümenin Kuzey Amerika’da gerçekleşeceği öngörülmektedir. Mordor Intelligence göre 2022’de %25,8 pazar payına sahip olan Kuzey Amerika, 2023-2029 döneminde %5,89 YBBO ile küresel enzim pazarının en hızlı büyüyen bölgesi olacaktır. Bir diğer önemli pazar olan Avrupa’nın ise 2022’de %23,1 pazar payına sahip olduğu belirtilmektedir.
Ülkesel bazda ABD, 2022’de 225,8 milyon ABD dolar ile yaklaşık pazarın %18’ine hakim olarak pazardaki en büyük ülke konumundadır ve ülkenin 2023-2029 tahmin döneminde %6,3 ile en hızlı büyüme oranına sahip olması beklenmektedir. Küresel enzim pazarında ABD’yi, %13,8’lik pazar payı ile Çin takip etmektedir.
Kaynaklar için tıklayınız.
