Nişasta, protein, vitamin ve mineral içeriğiyle dikkat çeken ve çoğunlukla hayvan beslenmesinde kullanılan değerli bir yem ham maddesi olan yulaf; buğday, mısır, arpa gibi tahıl ürünlerine kıyasla daha sınırlı bir üretim miktarına sahiptir. Amerikan Tarım Bakanlığı (USDA) verilerine göre; 2019/20 sezonunda 23,2 milyon ton olan dünya yulaf üretimi, 2020/21 sezonunda 25,5 milyon tona ulaştı. Ancak içinde bulunduğumuz 2021/22 sezonunda yulaf üretiminde yaklaşık 3 milyon ton gerileme yaşanacağı ve üretimin 22,7 milyon ton seviyelerinde kalacağı tahmin ediliyor.
Bahadır Büyükkılıç
Yulaf, bol nişastalı taneleri (tohumları) için yetiştirilen bir tarım bitkisidir ve daha çok hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Ancak özellikle son yıllarda, besleyici değeri ve lifli yapısı nedeniyle geçmiş yıllara kıyasla insan tüketiminde de dikkate değer bir ilgi toplamıştır.
Bol miktarda nişasta ile protein, vitamin ve mineraller içeren yulaf taneleri, her türlü hayvan için çok iyi bir yem ham maddesi olarak değerlendirilmektedir. Yulaf taneleri, öncelikli olarak kırma ya da ezme olarak küçükbaş ve büyükbaş yem rasyonlarında kullanılırken sapları ve yaprakları da kaba yem olarak değerlendirilmektedir.
Bazı araştırmalara göre yulaf tanesindeki avenin maddesi; genç organizmaların gelişmelerini, kasların güçlenmesini, süt ineklerinin veriminin arttırılmasını sağlamakta, tavukların birbirinin tüylerini gagalamalarını önlemekte ve civciv ölümlerinin azalmasına katkı sunmaktadır. Ancak bu değerli tahıl ürünün dünyadaki üretim miktarı, buğday, mısır, soya gibi diğer tahıl ürünlerine kıyasla son derece sınırlıdır. Amerikan Tarım Bakanlığı (USDA) verilerine göre dünyada her yıl 22 ile 25 milyon ton arasında yulaf üretimi gerçekleştirilmektedir. Bu da dünyadaki üretim miktarı 1,1 milyar tonu aşan mısırla karşılaştırıldığında son derece düşüktür.
GÜNCEL ÜRETİM VERİLERİ VE 2021/22 GÖRÜNÜMÜ
Yulafın dünyadaki üretimi, diğer tahıl çeşitlerine göre hayli düşüktür. Amerikan Tarım Bakanlığı (USDA) Dış Tarım Servisi’nin verilerine göre dünya yulaf üretimi 22 ile 25 milyon ton arasında seyretmektedir.
USDA’nın Ekim 2021 tarihli “Grain: World Markets and Trade Report”ta yer alan verilerine göre; 2018/19 sezonunda 22,1 milyon ton olan dünya yulaf üretimi, 2019/20 sezonunda 23,2 milyon tona; 2020/21 sezonunda da 25,5 milyon tona ulaştı. Ancak içinde bulunduğumuz 2021/22 sezonunda yulaf üretiminde önemli bir düşüş yaşandığı dikkat çekiyor. USDA’nın verileri, küresel yulaf üretiminin yaklaşık 3 milyon ton gerileme göstererek 22,7 milyon ton seviyelerinde gerçekleşeceğine işaret ediyor. Dünya genelinde birçok bölgede yaşanan kuraklığın, bu düşüşte önemli bir payı olduğu düşünülüyor.
Dünya yulaf üretiminde ülkelerin paylarına bakıldığında Avrupa Birliği’nin ilk sırada yer aldığı görülüyor. USDA’nın 2020/21 verilerine göre; 8,4 milyon tonla dünya yulaf üretiminde ilk sırada yer alan AB’yi 4,5 milyon tonla Kanada, 4,1 milyon tonla Rusya, 1,6 milyon tonla Avustralya, 1 milyon tonla Birleşik Krallık takip ediyor. 2021/22 sezonuna yönelik tahminler ise AB’de üretimin 8,2 milyon tona gerileyeceğine işaret ediyor. Rusya’da üretimin hemen hemen aynı seviyelerde kalacağı görünürken, üretimdeki en büyük gerilemenin yaklaşık 2,2 milyon tonla (2,3 milyon ton) Kanada’da yaşanacağı görülüyor.
ÜRETİMİN TÜKETİMİ KARŞILAMA ORANI
USDA verilerine göre 2018/19 sezonunda 23 milyon ton olan dünya yulaf tüketimi, 22 milyon ton olan üretimin yaklaşık 1 milyon ton üzerinde seyretti. Bu da 2018/19 sezonunda stokların bir miktar gerilemesine neden oldu. 2019/20 sezonunda yine 23 milyon ton civarında seyreden küresel yulaf tüketimi, 2020/21 sezonunda 24,8 milyon tona ulaştı. Ancak söz konusu bu iki sezonda da, üretimde yaşanan bir miktar artış sayesinde tüketim, yeniden üretim miktarının altında kaldı.
2021/22 sezonuna yönelik tahminler ise hem üretimde hem de tüketimde düşüşe işaret ediyor. Ancak üretimdeki düşüş beklentisi (2,8 milyon ton), tüketimdeki düşüş beklentisinden (1,3 milyon ton) çok daha yüksek. Bu da içinde bulunduğumuz sezonda stoklardan yaklaşık 1,5 milyon tonluk bir kullanım olacağı anlamına geliyor.
Ülkesel bazda dünyadaki yulaf tüketimine bakıldığında AB, Rusya, ABD, Kanada, Avustralya ve Birleşik Krallık gibi ülkelerin, üretimde olduğu gibi tüketimde de ilk 10 ülke arasında yer aldığı görülüyor.
USDA verilerine göre; 2020/21 sezonunda AB 8,2 milyon ton, Rusya 4 milyon ton, ABD 2,3 milyon ton, Kanada 2,3 milyon ton, Avustralya 1,1 milyon ton, Birleşik Krallık ise yaklaşık 1 milyon ton civarlarında yulaf tüketimi gerçekleştirdi. Söz konusu ülkelerin hemen hemen hepsinin 2021/22 sezonunda da (bir miktar gerilemeyle birlikte) benzer oranlarda tüketim gerçekleştireceği tahmin ediliyor.
DÜNYA YULAF TİCARETİNDE ÖNE ÇIKANLAR
USDA verilerine göre; 2018/19 sezonunda 2,3 milyon ton olan dünya yulaf ticareti, 2019/20 sezonunda 2,6 milyon tona ulaştı. USDA, ticaretin 2020/21 sezonunda 2,7 milyon tona ulaştığını tahmin ediyor. 2021/22 öngörüsünde ise dünya ticaretine konu olan yulaf miktarının, 560 bin tonluk gerileme ile 2,1 milyon tona düşeceği öngörülüyor.
Uluslararası yulaf ticaretinde öne çıkan ülkeler sıralaması da son birkaç sezondur çok değişmedi. İhracatta Kanada, Avustralya, AB, Birleşik Krallık ve Rusya başı çekiyor. 2020/21 sezonunda 2 milyon ton ihracat gerçekleştirdiği tahmin edilen Kanada’nın, içinde bulunduğumuz sezonda, üretimdeki düşüş beklentilerine paralel olarak ihracatta da gerileme yaşayacağı ve 1,1 milyon tonluk ihracat gerçekleştireceği tahmin ediliyor. Aynı dönemde Avustralya’nın 600 bin ton, AB’nin 200 bin ton, Birleşik Krallık’ın 115 bin ton, Rusya’nın ise 100 bin ton yulaf ihracatı gerçekleştireceği öngörülüyor.
İthalat kanadında ise çok sayıda ülke, sınırlı miktarlarda ithalatla dünya yulaf ticaretine katkı sunuyor. En büyük ithalatçı konumunda olan ABD, her yıl yaklaşık 1,5 milyon ton yulaf ithal ederken, onu 300 bin tonla Çin, 100 bin tonla Meksika takip ediyor. Diğer ülkelerin ithalat miktarları ise 50 bin ton ve altında seyrediyor.
